Türkiye Cumhuriyeti ve UNICEF işbirliği ile geliştirilip, Avrupa Birliği’nin mali ve UNICEF’in teknik desteği ile yürütülmüş olan “Önce Çocuklar: Çocuk Koruma Mekanizmalarının İl Düzeyinde

Modellenmesi Projesi”, kanunla ilişki halinde olan veya kanunla ilişkili hale gelme riski bulunan çocukların özgürlük, eğitim gibi haklarından mahrum olmamaları ve şiddet, istismar ve ihmalden korunmaları için çalışan kurumların kapasitesini artırmayı hedeflemiştir.

2008-2010 yıllarında yürütülen Proje çerçevesinde, Türkiye Barolar Birliği koordinasyonunda çocuklar için hukuki yardım sisteminin güçlendirilmesine yönelik, 12 ilden katılan avukatlar ve üniversitelerin temsilcilerinden oluşturulan çalışma grupları ayrıca alt projeler yürütmüşlerdir. Alt projelerden birisi de üniversitelerde çocuk koruma merkezleri için model geliştirmeyi amaçlamaktaydı. Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyelerinden Prof Dr Tolga Dağlı ve Prof Dr Akif İnanıcı, 2001 yılında Tıp Fakültesi bünyesinde kuruluşunu gerçekleştirip çalışmalarını sürdürmekte oldukları  “Çocuk İstismarı ve İhmali ve İstismarı Çalışma Grubu” deneyimleriyle birlikte Projede itici güç olarak yer almışlardır.

Üniversitelerde çocuk koruma merkezleri için model geliştirme çalışmaları, üniversitelerden katılımcılar ve Türkiye Barolar Birliği temsilcileri birlikteliği ile gerçekleştirilmiş ve üniversitelerimizde

“Çocuk Koruma Uygulama ve Araştırma Merkezleri”nin kurulmasının önerilmesiyle sonuçlanmıştır. Bu merkezlerin kurulmasıyla birlikte üniversitenin tüm olanakları kullanılarak korunma ihtiyacı olan veya suça sürüklenen çocukların tanı, tedavi, korunma ve izlenmelerine dair uygulama ve araştırmaların yapılacağı ortam sağlanabileceği düşünülmüştür. Merkez kurma önerisi üniversitelerimizce beklenenin üstünde ilgi görmüş, Proje sonlanmadan Marmara Üniversitesinin başlarda olduğu birçok üniversitemizde kuruluş çalışmaları başlatılmıştır.

Marmara Üniversitesi Çocuk Koruma Uygulama ve Araştırma Merkezi, Yönetmeliği 28.08.2009 tarih ve 27333 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak kurulmuş olup, amacı korunma ihtiyacı olan veya suça sürüklenen çocukların tanı, tedavi, korunma ve izlenmelerine dair uygulama ve araştırmalar yapmaktadır. Hali hazırda 8 üniversitemiz bünyesinde YÖK’ten onay alarak kurulmuş merkezler vardır: Gazi Üniversitesi, Marmara Üniversitesi, Erciyes Üniversitesi, Kocaeli Üniversitesi, Cumhuriyet Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi, Mersin Üniversitesi ve Karadeniz Teknik Üniversitesi.

Projenin bir ürünü olarak bir el kitabı hazırlanmıştır. “Üniversiteler İçin Hastane Temelli Çocuk Koruma Merkezleri El Kitabı” başlıklı bu kitapta üniversitelerde çocuk koruma merkezlerinin nasıl kurulacağı ve nasıl çalışacağına dair temel bilgiler sunulmaktadır. Kitabın hazırlanmasında çocuk koruma alanında uzun yıllar çalışmış uzmanların bilgi ve deneyimlerinden yararlanılmış ve konular çok disiplinli bir yaklaşımla tartışılmıştır.  

Proje sonrası, UNICEF’ in teknik desteğiyle; Marmara Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi,

Gazi Üniversitesi ve Erciyes Üniversitesi’nin Çocuk Koruma Uygulama ve Araştırma Merkez /

Birimlerinin öğretim üyeleri, “Türkiye Çocuk ve Genç Psikiyatrisi Derneği ” ve “Çocuk İstismarını ve İhmalini Önleme Derneği” temsilcileriyle birlikte 25-26 Haziran 2010 tarihlerinde Ünye’de toplanarak üniversite çocuk koruma uygulama ve araştırma merkezleri/birimleri arasında eşgüdüm çalışmaları başlatılmış ve “Çocuk Koruma Merkezleri Eşgüdüm Kurulu” (ÇOKMEK) kurulmuştur. Ünye toplantısında ayrıca çocuğa yönelik şiddet ve üniversite çocuk koruma merkez/birimleri ile ilgili ilke kararları alınmıştır. 

Eşgüdüm çalışmaları; yeni merkezlerin kurulması, kurulmuş merkezlerin geliştirilmesi, merkezler arası eşgüdümün sağlanması, çocuk koruma birimlerinin eşyetkilendirilmesi, çocuk koruma birimlerinde çalışacak olan uzmanların bilgi, becerilerinin geliştirilmesi ve belgelendirilmesi, eğitim programlarının geliştirilmesi ve eğitim materyallerinin hazırlanması gibi bir dizi alanı kapsamaktadır.

Marmara Ünivesitesi Çocuk Koruma Uygulama ve Araştırma Merkezi,  ÇOKMEK çalışmaları içersinde kuruluşundan itibaren aktif rol almış, çocuk koruma birimlerinde çalışacak uzmanlar için eğitim materyallerinin geliştirilmesinde yürütücülük görevi üstlenmiştir. 2011 yılında “Hastane Temelli Çocuk Koruma Merkezleri İçin Başvuru Kitabı – İhmal ve İstismara Uğrayan Çocuğa Bütüncül Yaklaşım” eğitim kitabının basılmasını sağlamıştır.

Merkezimiz ilk projesini 2011 yılının sonunda İstanbul Kalkınma Ajansından almıştır. İSTKA/2011/DFD/12 referans nolu  “İhmal ve İstismara Uğrayan Çocuğa Yaklaşım Standardizasyonu”başlıklı 12 hafta süreli proje sonunda; İhmal - istismar takip formları ve Çocuk koruma merkez/birimlerine yönelik web tabanlı bilgisayar programı geliştirilmiştir.

Çocuk Koruma Uygulama ve Araştırma Merkezlerinin temel görevlerinden birisi korunma ihtiyacı olan çocukların tanı, tedavi, korunma ve izlenmelerine dair uygulama ve araştırmaların yapılacağı ortamı sağlamaktır. İhmal ve istismara uğramış çocuğa yaklaşım, üniversitelerin çocuk koruma uygulama ve araştırma merkezleri bünyesinde yer alan “ Hastane Temelli Çocuk Koruma Birimleri” tarafından sağlanmaktadır. Çocuk koruma birimleri, çok disiplinli bütüncül yaklaşım temeline dayalı, üniversite hastanelerinin içinde yer alan yapılanmalardır. Çocuk koruma birimini oluşturacak çekirdek ekip üyelerinin; sayı, eğitim ve nitelik açısından standartlarının belirlenmiş olması gereklidir.

İhmal ve istismara uğramış çocuğa yaklaşım, uygulamada Merkezimiz bünyesinde yer alan “Çocuk Koruma Birimi” tarafından sağlanmaktadır. 30 Mart 2012 de resmi açılışı yapılan Çocuk Koruma Birimimiz, çok disiplinli bütüncül yaklaşım temeli gereği hastanemiz içerisinde yapılandırılmıştır.  Adli Tıp, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Çocuk Cerrahisi-Çocuk Ürolojisi ve gerektiğinde diğer anabilim dallarını, ayrıca uzman psikologları, hemşire ve sekretaryayı bünyesinde barındırmaktadır. 2012 yılında Çocuk Koruma Birimimize cinsel istismar mağduru 300 çocuk başvurmuştur. Yargıtay kararı doğrultusunda kurulması önerilmiş olan ilgili sağlık kurulumuz; Adli Tıp, Çocuk Cerrahisi-Çocuk Ürolojisi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları, Psikiyatri ve Kadın Hastalıkları Doğum uzmanlık dallarının katılımı ile yapılandırılmış olup, haftalık toplantılarla raporlama işlemlerini sürdürmektedir.

Marmara Ünivesitesi Çocuk Koruma Uygulama ve Araştırma Merkezinin ÇOKMEK çalışmaları kapsamında aktif katılım sağladığı bir diğer etkinlik, “Hastane Temelli Çocuk Koruma BirimlerindeÇalışan Uzmanların Yeterlik Eğitimi Temel Eğitim Kursu”nun eğitim programlarının geliştirlmesidir. 11-15 Ağustos 2012 tarihinde ilk uygulaması yapılan kursun eğitici el kitabı 2013 yılında basılmıştır.

Merkezimiz,  İstanbul Kalkınma ajansı İSTKA/2012/GNC/151 nolu “İhmal ve İstismar Mağduru Çocuklara Yönelik Tanı, Tedavi ve Rehabilitasyon Hizmetlerinin Güçlendirilmesi” projesinde paydaş olarak görev almaktadır. 2013 yılı sonuna dek sürecek projenin amacı; İhmal ve istismar mağduru çocuklara yönelik tanı, tedavi ve rehabilitasyon hizmetleri sunan profesyonellerin akredite edilmiş standart bir eğitim modeli ile yetkinliklerinin güçlendirilmesidir.